Trong hôn nhân, không phải lúc nào mối quan hệ cũng diễn ra thuận lợi và bền vững. Một trong những tình huống đặc biệt khiến cho hôn nhân rơi vào tình trạng khó khăn là khi một trong hai bên vợ/chồng mắc bệnh tâm thần, mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Vậy, nếu vợ/chồng mắc bệnh tâm thần, người còn lại có quyền yêu cầu ly hôn đơn phương không? Quy trình và các điều kiện pháp lý sẽ ra sao? Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết những vấn đề pháp lý liên quan đến trường hợp này.
1. Khái niệm và cơ sở pháp lý về ly hôn đơn phương với người mắc bệnh tâm thần
Ly hôn đơn phương là quyền của một trong hai bên vợ hoặc chồng khi mối quan hệ hôn nhân rơi vào tình trạng trầm trọng, cuộc sống chung không thể tiếp tục. Điều này được quy định tại Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014. Theo đó, khi một bên mắc bệnh tâm thần và không còn khả năng thực hiện nghĩa vụ hôn nhân, bên còn lại có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn đơn phương.
Bệnh tâm thần là tình trạng mà một người mất khả năng nhận thức, không thể điều khiển hành vi của mình. Điều này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như bệnh lý thần kinh, trầm cảm nặng, hoặc các rối loạn tâm lý nghiêm trọng. Việc xác định một người mắc bệnh tâm thần hay không sẽ được Tòa án quyết định dựa trên kết quả giám định y khoa hoặc quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự theo Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015.
2. Điều kiện để ly hôn đơn phương với người mắc bệnh tâm thần
Một trong những căn cứ để Tòa án chấp nhận đơn yêu cầu ly hôn đơn phương là chứng minh tình trạng sức khỏe của bên bị yêu cầu ly hôn. Người yêu cầu cần cung cấp đầy đủ các giấy tờ và chứng cứ về tình trạng tâm thần của vợ hoặc chồng, bao gồm:
- Giấy tờ khám chữa bệnh từ các cơ sở y tế chuyên khoa về tâm thần.
- Quyết định của Tòa án tuyên bố người đó mất năng lực hành vi dân sự, dựa trên kết quả giám định y khoa.
- Các chứng cứ khác cho thấy người bị mắc bệnh tâm thần không thể tiếp tục thực hiện nghĩa vụ hôn nhân.
Trong quá trình giải quyết ly hôn, Tòa án có thể yêu cầu giám định lại tình trạng sức khỏe của bên bị yêu cầu ly hôn nếu cần thiết để đảm bảo tính chính xác và công bằng.
3. Hồ sơ yêu cầu ly hôn đơn phương với người mắc bệnh tâm thần
Để khởi kiện yêu cầu ly hôn đơn phương trong trường hợp này, bên yêu cầu cần chuẩn bị các giấy tờ sau:
- Đơn xin ly hôn đơn phương: Được lập theo mẫu của Tòa án, trong đó nêu rõ lý do ly hôn và các yêu cầu liên quan đến tài sản, con cái.
- Giấy chứng nhận kết hôn: Bản chính giấy chứng nhận kết hôn để chứng minh quan hệ hôn nhân.
- Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân: Bản sao chứng thực của cả hai vợ chồng.
- Giấy tờ xác nhận tình trạng sức khỏe tâm thần: Bản sao giấy khám bệnh, giám định pháp y, hoặc quyết định của Tòa án về việc tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự.
- Giấy khai sinh của con chung: Bản sao chứng thực nếu có con chung.
- Tài liệu chứng minh về tài sản chung và tài sản riêng: Nếu có tranh chấp tài sản, cần cung cấp các giấy tờ như sổ đỏ, sổ tiết kiệm, hợp đồng mua bán, hoặc chứng từ khác.
4. Quy trình giải quyết ly hôn đơn phương trong trường hợp này
Quy trình giải quyết ly hôn đơn phương với người mắc bệnh tâm thần thường phức tạp hơn so với các vụ ly hôn thông thường. Điều này là do có sự tham gia của người giám hộ hoặc đại diện hợp pháp của người mắc bệnh. Quy trình cụ thể như sau:
- Bước 1: Nộp hồ sơ ly hôn
Người yêu cầu nộp hồ sơ tại Tòa án nhân dân nơi người mắc bệnh tâm thần đang cư trú hoặc tại nơi cư trú của người yêu cầu ly hôn. - Bước 2: Thụ lý vụ án
Sau khi kiểm tra hồ sơ, Tòa án sẽ ra quyết định thụ lý vụ án. Nếu cần thiết, Tòa án có thể yêu cầu giám định lại tình trạng sức khỏe của người bị ly hôn để xác định chính xác về khả năng hành vi dân sự. - Bước 3: Cử người giám hộ hoặc đại diện hợp pháp
Do người mắc bệnh tâm thần không thể tự bảo vệ quyền lợi của mình, Tòa án sẽ chỉ định người giám hộ hoặc đại diện hợp pháp để tham gia vào quá trình tố tụng. - Bước 4: Hòa giải tại Tòa án
Tòa án sẽ tiến hành hòa giải theo quy định pháp luật. Mặc dù một bên không thể tham gia trực tiếp, người giám hộ sẽ đại diện tham dự phiên hòa giải. Nếu hòa giải không thành, vụ việc sẽ được chuyển sang giai đoạn xét xử. - Bước 5: Phiên tòa xét xử
Trong trường hợp hòa giải không đạt kết quả, Tòa án sẽ mở phiên tòa xét xử vụ ly hôn. Tại đây, Tòa án sẽ xem xét các chứng cứ, lời khai từ người giám hộ và các bên liên quan để đưa ra phán quyết cuối cùng.
5. Phân chia tài sản và quyền nuôi con trong trường hợp này
Việc phân chia tài sản và quyền nuôi con trong trường hợp ly hôn với người mắc bệnh tâm thần vẫn tuân theo các nguyên tắc chung của pháp luật, nhưng cần chú trọng đến quyền lợi của người bị mất năng lực hành vi dân sự:
- Phân chia tài sản: Tài sản chung sẽ được chia theo nguyên tắc công bằng, dựa trên công sức đóng góp và nhu cầu của mỗi bên. Tài sản riêng thuộc về mỗi người theo quy định của pháp luật. Đối với người mắc bệnh tâm thần, Tòa án có thể cân nhắc đặc biệt về việc bảo vệ quyền lợi tài chính của họ.
- Quyền nuôi con: Nếu người mắc bệnh tâm thần không có khả năng chăm sóc con cái, quyền nuôi con sẽ được giao cho bên còn lại. Tòa án sẽ dựa trên lợi ích tốt nhất của trẻ để đưa ra quyết định. Quyền thăm nom, chăm sóc con của người mắc bệnh tâm thần vẫn có thể được xem xét để đảm bảo quyền lợi của cả cha mẹ và con cái.
6. Các lưu ý quan trọng khi tiến hành ly hôn đơn phương trong trường hợp này
Khi yêu cầu ly hôn đơn phương với người mắc bệnh tâm thần, cần chú ý đến một số điểm quan trọng sau:
- Quy trình giám định: Trong nhiều trường hợp, Tòa án sẽ yêu cầu giám định y khoa lại để xác nhận tình trạng sức khỏe tâm thần của bên bị ly hôn. Do đó, quá trình này có thể kéo dài hơn so với các vụ ly hôn thông thường.
- Vai trò của người giám hộ: Người giám hộ hoặc đại diện hợp pháp có vai trò quan trọng trong quá trình tố tụng. Họ sẽ thay mặt người mắc bệnh tâm thần bảo vệ quyền lợi của họ trong suốt quá trình giải quyết vụ án.
- Cân nhắc quyền lợi của con cái: Trong trường hợp có con chung, Tòa án sẽ đặt lợi ích của trẻ lên hàng đầu khi xem xét quyết định về quyền nuôi con và các quyền lợi liên quan.
Trên đây là bài viết về LY HÔN ĐƠN PHƯƠNG KHI VỢ/CHỒNG MẮC BỆNH TÂM THẦN: QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VÀ QUY TRÌNH GIẢI QUYẾT. Nếu quý khách hàng đang đối diện với bất kỳ vấn đề pháp lý nào hoặc có câu hỏi cần được giải đáp, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi thông qua Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline 1900.633.390. Chúng tôi cam kết sẽ phản hồi và hỗ trợ quý khách hàng một cách nhanh chóng và chuyên nghiệp. Chân thành cảm ơn sự hợp tác và sự tin tưởng của quý khách hàng!
